|
Ankilita ch'amak kankañapatatpacha
Janipuniwaw amtaskti kunapachatpachasa axsaririta manqha utaru
jak'achaña. Amtawixanja amuyastwa kunjamtixa mä uruxa anatasa pilutampi punku taljtayapjtwa,
uñtataxa punkuxa khatati khakhaqtirjamkama.....
Awtuwus jaqi jiwayiri
Mä awti uruwa, kunapachatixa uniwirsitä utana yatiqasqayata, sapaki kutt'askayata quta
lakata, suma samarata. Quta umana uxixa pataru aynacharu waytitu, q'umacharakitu.
Qhipt'iri awturuwa makhatawaytwa Uniwirsita utaru puriñataki. Phisqha Phisqha urasa sarañawa.
Amuyt'aruxasti, sitï awtü sumaki saranisti, tunka mayani arumt'ata urasaruwa purjä.....
Tunka, ampara luk'ananakjama
Virginia siñuritaxaja sapjituwa lunisatakixa apanipxatawa iskuylana arsuñataki kunti
sumaki, kunti jan sumaki.
-Qhawqhanisa,- Helenita masixaxa jist'asi khitirutixa anatasina nayriri laka willtasi
-Phisqa sumanaka, phisqa jan walt'atanaka, ñankhanaka. Taqpachasti, tunka ampara
luk'ananakjama, siñuritaxa arst'awayi ampara luk'ananaka uñachasa.....
Jamusiwi(adivinanzas) Kuna imana
jamusiwinaka(Román Crespo).
Tata Seathl(Seattle) Suwanish markata qilqapa Presidente Franklin
Pierce Estados Unidos markata, 1854 marana
|
|
Munat Aymar Jilatanaka, Kullakanaka;
|
Yuspun yuspakara aka Aymar Internet Utaru sart'añatamata. Nayra 1994
maraniw aka Aymar WWW-laphinak qalltatapax. Ukatpachanstixa, taqikun jaqiw
sart'apxix aka Aymar Utaru. Niya jukpach uka sart'irinakastixa, wasa markanak
tuqinipxiwa. Ukataw niya q'al Aymar Ut WWW-laphinakaxa; kastillanut, inklisat
qillqantataskix. Jichhsatixa, uka yaqha markan sart'irinakastixa, jiwas arusas,
jiwas lurawisanaks, nayrapach achachilanakasan lurawipas, mä isk'itaks unt'apxiwa.
Ukhamarakisti, jiwasat jaq sart'irinakax, mä payanakakis, utjawarakiwa. Ukatstix
jiwas masinakasti, parlañ mayakiw yatipxirjamawa. Janjamaw aymaran qillqantaña,
ullantaña yatjirjamapxkiti. Ukataw wali ch'amachayasipxta aka aymar arus qillqata
(alfabeto) tuqiru.
Ukjamarakistixa, aru isturirinakaxa (linguistas), q'alpacha jiwas aymar arusax
chhaqtaspaw sasipxiw, sarakisa. Uka aymar aru chhaqañapax, jiwasanak jan arsuñ parlañ
munañ layku, siwa. Ukjamapunjamarakisa, niya taqpach marka utjir masinakastixa,
janjamaw wawanakaparux aymar arusax yatichasipkiti.
Ukatsixa aka Internet Aymar Ut chiqanstix, aymar arusat jakatataptaña
layku walpuni ch'amacht'ayasiptawa.
Ukataw, munat jilatanaka kullakanaka, aka laphinnakanstix aymar qillqatkamakiw
jakiñani. Jichhapachastixa mä qhawqha laphinaka utjixa. K'achat k'achatakixa
allux WWW-laphinakampi phuqhantañanixa. Ukatstixa, kumputadur achakump(mouse)
k'ipilljañani ukawjanaka chiqaru.
Aymara aru arst'añaxa jiwasanakankaskiwa. Arusaxa ch'amani, muxsa, thurunchata,
qhipanakaxa yatiqata, yatxatata. Qillqañatakisti utjaraki kunaymana amtanaka, ukanakasti,
jichhakamasa niyawa kimsatunka jila. Qillqatasti, juk'aki Qillqañaxa yatintaña, ukatakisti
yatiña ullaña-liyiña. Ukhamaraki yatiqaña qillqaña. Qillqaña yatiqañaxa janiwa ch'amakiti.
Munasinxa kunasa lurasikiwa.
Ukatakisti, yatiqañataki, qillqañani arusata: amuyt'awinakasa, yatiyiwinaka, uñjatanakasa,
amtawinakasa. Qillqata apayañani masinakasaru, jilanakasaru, kullakanakasaru,
phamilyaru; ukhamaraki tantachawinakasan jaqinakaru.
Yatintaña, ukatxa qillqsuñaniwa jakawisxata, lup'iwisxata, yaqhanakampi.
Román Crespo
Khä nayra pachanakanxa aka uraqinakasaxa yunkasaru uñtatiritayna,
siwa. Jichhaxa, aka quta uñjktana ukaxa mä jach'a markiritanawa, sarakiwa. Uka
markanxa taqi kunawa, suma manq'añanakawa achuritayna. Jaqinakana isi
lurasiñanakapatixa quqanakawa t'awranakasa achuritayna, siwa.
Ukhamaraki, walja qullqi qurinakawa utjiritayna. Ukatsa, kuna phich'inaksa
qullqita, qurita achachilanakasaxa lurapxiritayna, sarakiwa. Ukhamarusa, qutampi
manq'antata markanxa jach'a utanakapaxa qurita qullqitkamakiritaynawa, siwa.
Ukata jichhaxa, uka markaxa jayri arumanakaxa uñäsiskiwa. Ukatsa, uka nayra
achachilanakana markaptuqitxa janiwa khitisa yatiña munxapxarakiti,
sapxarakisä. Ukhamaraki khaya pachanakanxa wari kuna sallqa uywanakaxa suma
axakiwa jaqinakampi chika jakasipxiritayna, siwa. Jichhaxa janiwa
ukhamäxarakiti.
Ukhamawa, khä nayra pachanakanxa wali suma jakasipxirïtayna. Ukatsa wali
qhapaqa chuymani utjaskasinwa uka achachilanaka mä jani walt'ä winakaru
puripxarakitayna. Ukatwa, jichhürunakanxa taqi kuna jani walt'awinakaxa
utjarakixa, siwa.....
(Domingo Sayritupa A.)
Titiqaq qutas uk'ampacha
Allpach qalluMä suma jarawi allpachuywataki
(Rufino Quispe).
|
 Ayrampitu
Suma q'ajilu ayramp panqara warurt'añataki.
Conjunto Hermanos Paniagua de Puno.
Letra
Aymar
P'ampachawi Mä suma aymar jarawi ist'añataki. Conjunto Musical
Comunidad Tambocusi, Larecaja, La Paz.
Letra
Mayata
Tunkaru,(Del 1 al 10) Aymara arusan jakhuntañani Los
Awatiñas. Letra
|
|
Nayanak tuqi(khitipxtansa
|
Uktuwri(Octubre) - 2000 pachatsti, jichhurkamatixa
01-Nov-2025,
aka qawqhanakaw sart'irinakax aka WWW laphiru.
Mailing list Akawj chiqansti, imailkamatakiw
jiwasanaka parlaqt'asnax. Jiwas tuqtkamakiw arxayasiñani.
Aka Aymar Internet Ut lurir qillqir
laphinaka.
Imayl qillqañataki
|
|
|
|
